Vitamine B12
Waarom deze test?
Om te onderzoeken of een tekort aan vitamine B12 de oorzaak is van bloedarmoede of van zenuwbeschadiging.
Welk materiaal?
Bloed
Wat wordt er getest?
De test meet de hoeveelheid totaal vitamine B12 in het bloed. Vaak wordt de test in combinatie met de foliumzuurtest aangevraagd. Vitamine B12 en foliumzuur behoren tot de familie B-vitaminen. Beide stoffen worden via de voeding opgenomen in het lichaam.
Vitamine B12 is vooral aanwezig in dierlijke producten zoals (rood) vlees, vis, gevogelte, melk en eieren. In sommige graanproducten worden tegenwoordig vitamine B12 en foliumzuur toegevoegd; dit staat dan op de verpakking. Dit is met name van belang voor vegetariërs en veganisten. Foliumzuur is verder ook rijkelijk aanwezig in bladgroenten, citrusvruchten, bonen en peulvruchten.
Vitamine B12 en foliumzuur zijn nodig voor het aanmaken en herstellen van cellen en weefsel, vooral voor de aanmaak van rode bloedcellen. Daarnaast is vitamine B12 van belang om het zenuwstelsel in een goede conditie te houden.
Foliumzuur speelt een grote rol bij de celdeling. Tijdens zwangerschap is de aanwezigheid van voldoende foliumzuur van groot belang in verband met het groeien van de foetus. Daarom wordt er aangeraden om al voor de zwangerschap voldoende foliumzuur in te nemen.
Een tekort aan vitamine B12 en foliumzuur kan bloedarmoede (anemie) veroorzaken. In dat geval worden er minder en te grote rode bloedcellen gemaakt. Een tekort aan vitamine B12 kan schade veroorzaken aan het zenuwstelsel dat zich vaak uit in de vorm een tintelend gevoel of gevoelloosheid in handen en voeten. Een tekort aan foliumzuur tijdens de zwangerschap kan leiden tot de geboorte van een kindje met een open ruggetje (spina bifida).
De test bepaalt het totale vitamine B12 in het bloed. Dit is het vitamine B12 dat gebonden is aan de transporteiwitten transcobalamine en haptocorrine. Het vitamine B12 gebonden aan haptocorrine is niet werkzaam en wordt als afvalproduct afgevoerd. Alleen het vitamine B12 dat gebonden is aan transcobalamine is fysiologisch actief en komt daadwerkelijk in de weefselcellen waar het vitamine-B12 nodig is. Deze fractie wordt daarom ook wel actief vitamine B12 genoemd.
Hoe wordt het materiaal verkregen?
Bloed uit een ader: een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd. Vingerprik: met een scherp naaldje wordt een gaatje geprikt in de top van een van de vingers. Daar komt dan een druppel bloed uit die wordt opgevangen op een strip of in een buisje. Als er te weinig bloed uit komt, wordt er op de vinger geduwd om het eruit te drukken. Hoe warmer de handen zijn, hoe makkelijker het gaat. Het naaldje wordt maar een keer gebruikt en daarna vernietigd.Wanneer wordt deze test gedaan?
Een vitamine B12-test wordt meestal aangevraagd als uit eerder onderzoek bloedarmoede (anemie) is vastgesteld op basis van vergrote rode bloedcellen (macrocytaire anemie).
Daarnaast wordt de test aangevraagd bij vermoeden van ondervoeding (vaak als gevolg van alcoholisme) en bij darmproblemen bijvoorbeeld als gevolg van de ziekte van Crohn of coeliakie (overgevoeligheid voor gluten). Soms wordt de test aangevraagd als er aanwijzingen zijn voor schade aan het zenuwstelsel.
Als de dokter vitamine B12 of foliumzuur als pillen heeft voorgeschreven, worden soms laboratoriumtesen aangevraagd om te onderzoeken of de behandeling aanslaat. De vitamine-B12 test is alleen niet altijd geschikt om het effect van behandeling met vitamine-B12 injecties goed te kunnen volgen. Het is dan beter om de methylmalonzuur- of homocysteïne-test te doen.
Wat betekent de uitslag?
Bij gezonde mensen varieert het gehalte vitamine B12 in het bloed tussen de 150 en 500 pmol/l oftewel tussen de 200 en 700 ng/l (let dus goed op de eenheden die het laboratorium gebruikt).
Verlaagd:
Er is volgens de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) sprake van een tekort aan vitamine B12 indien de waarden lager zijn dan 150 pmol/l oftewel lager dan 200 ng/l. Bij laagnormale waarden voor vitamine B12 (tussen de 150 en de 250 pmol/L) wordt soms aanvullend homocysteïne of methylmalonzuur in het bloed bepaald om op celniveau een tekort vast te stellen. Sommige laboratoria hebben de beschikking over de actief vitamine B12-test. Omdat deze test alleen het vitamine B12 meet dat ook daadwerkelijk in de cellen kan komen is deze test veel sensitiever om een vitamine B12-tekort uit te sluiten. Hierdoor hoeft veel minder vaak te worden doorgetest met de duurdere homocysteïne of methylmalonzuurtesten. Als de uitslag van de actief B12-test lager is dan 20 pmol/L past dit bij een vitamine B12 gebrek. Als de uitslag hoger is dan 35 pmol is een gebrek al veel minder waarschijnlijk. Bij een uitslag tussen de 20 en 35 pmol/L kan de methylmalonzuurtest bijdragen, maar bij duidelijke klachten zal de dokter overgaan tot behandeling. Het kan gaan om:
verminderde opname uit voedsel, doordat het dieet te weinig producten bevat met vitamine B12 of foliumzuur, of doordat het lichaam vitamine B12 en foliumzuur niet goed opneemt vanuit de darmen. tekort aan "intrinsic factor" in de maagwand waardoor vitamine B12 niet kan worden opgenomen vanuit het voedsel. Komt wel voor bij maagklachten. antistoffen gericht tegen de cellen in de maagwand die intrinsic factor maken. Als deze cellen door dit autoimmuunproces worden kapotgemaakt zal er onvoldoende intrinsic factor zijn waardoor het vitamine niet goed kan worden opgenomen in de darmwand. een toegenomen uitscheiding via de nieren van vitamine B12 of foliumzuur bijvoorbeeld als gevolg van overmatig alcoholgebruik of het slikken van bepaalde medicijnen. een toegenomen behoefte van vitamine B12 of foliumzuur, zoals tijdens de zwangerschap.Verhoogd:
Verhoogde waarden van vitamine B12 wijzen meestal op inname van supplementen zoals vitaminepillen. Ook komen verhoogde waarden voor bij bepaalde leukemieën (bloedkanker).
Nog vragen?
De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.
Heeft u naar aanleiding van deze informatie nog een vraag?
Stel deze dan aan een klinisch chemicus.
Heeft u als KC naar aanleiding van deze informatie nog een aanvulling?
Geef deze dan door aan de webredactie.